تاثیر دین اورارتو بر آثار اورارتوئی بر اساس نقش تاثیرگذار خدای هالدی

زمان بررسی متون آشوری و در کتیبه شلمنصر اول (1245-1274ق.م) با کلمه اورارتو روبرو می شوند. شاه آشوری این کلمه را به عنوان نام سرزمینی معرفی می کند که دارای هشت قبیله بوده است. در زمان جانشین وی توکلتی نینورتا، (1208-1244ق.م) او نیز شرق آناتولی را نائیری معرفی می کند و ساکنان آن را در قالب شصت پادشاهی ارائه می کند. اطلاعات ما در زمینه ساکنان منطقه وابسته به لشگرکشی آشور بوده است. به هر حال این اطلاعات تا زمان آرامو را دربرگرفته اند. این اطلاعات تنها در قالب اطلاعات جغرافیایی هستند.این درحالی است که پادشاهان اورارتویی سرزمین خود را در کتیبه های خود بیاینیلی ـ اقوام کوهستان نامیده اند. سلسله پادشاهی در زمان ساردوری اول (830-840ق.م) بنیان نهادی می شود و در ادامه جانشینان وی: ایشپوینی (830-840ق.م)، منوآ (786-810ق.م)، آرگیشتی اول (764-786ق.م)، ساردوری دوم (735-764ق.م)، روسای اول (714-735ق.م)، آرگیشتی دوم (685-713ق.م) و روسای دوم (645-685ق.م) بودند. در اواخر دوره اورارتو، که بعد از زمان روسای دوم را در بر می گیرد اطلاعات تاریخی درستی در مورد آن وجود ندارد. با توجه به شرایط تاریخی دوره اورارتویی می توان این طور بیان کرد که تاریخ اورارتو شامل: 1ـ دوره شاهک نشین ها 2ـ دوره پادشاهی